Tìm hiểu cách tính giá cước vận chuyển đường biển giúp doanh nghiệp chủ động kiểm soát chi phí và lựa chọn tuyến phù hợp. Hướng dẫn chi tiết từ Bason.
Cấu trúc cơ bản của một bảng cước vận chuyển đường biển
Giá cước chính theo loại container
Trong vận chuyển đường biển, giá cước được tính dựa trên loại container mà doanh nghiệp sử dụng.
Với hàng nguyên container (FCL – Full Container Load), chi phí được tính theo từng loại container: 20 feet (20DC), 40 feet thường (40DC) hoặc 40 feet cao (40HC). Đây là lựa chọn phù hợp cho hàng số lượng lớn, đồng nhất, giúp tối ưu chi phí trên mỗi đơn vị hàng hóa.
Đối với hàng lẻ (LCL – Less than Container Load), cước được tính theo thể tích (CBM – mét khối) hoặc trọng lượng (kg), tùy điều kiện nào cao hơn. Các doanh nghiệp xuất khẩu nhỏ lẻ, hoặc cần gửi hàng mẫu, thường sử dụng phương thức này để tối ưu hóa ngân sách ban đầu.
Phân biệt giá nội địa (local charges) và cước quốc tế (freight charges)
Một bảng giá vận chuyển biển điển hình thường bao gồm 2 nhóm chi phí chính:
Thứ nhất là cước tàu quốc tế (ocean freight) – phần chi phí từ cảng đi đến cảng đến do hãng tàu niêm yết.
Thứ hai là các khoản phí nội địa (local charges) tại cảng xếp và cảng dỡ, bao gồm: phí xếp dỡ (THC), phí CIC, phí làm chứng từ (DOC), phí an ninh (ISPS), phí khai báo điện tử (AMS), và một số phụ phí khác như nhiên liệu (BAF), mùa cao điểm (PSS), phụ phí chiến sự, chuyển cảng…
Việc hiểu rõ cấu trúc bảng giá là điều kiện tiên quyết để biết cách tính giá cước vận chuyển đường biển chính xác, tránh phát sinh không mong muốn trong giai đoạn thanh toán hoặc giao hàng.
Các yếu tố ảnh hưởng đến cách tính giá cước vận chuyển đường biển
Tuyến vận chuyển và thị trường
Cước vận tải biển có sự khác biệt lớn theo từng tuyến: từ châu Á đi Mỹ, châu Á đi EU hay nội địa Việt Nam. Các tuyến dài hơn hoặc đi qua vùng biển nhạy cảm (Hồng Hải, kênh đào Suez) thường có mức giá và phụ phí cao hơn.
Ngoài ra, tình trạng khan hiếm container hoặc tàu vào mùa cao điểm cũng có thể khiến giá tăng đột biến trong thời gian ngắn.
Loại hàng hóa và điều kiện chuyên chở
Giá cước cũng thay đổi đáng kể theo tính chất hàng hóa. Hàng nguy hiểm (DG), hàng cần giữ nhiệt (reefer), hàng có kích thước bất thường (oversized) hoặc đóng gói đặc biệt sẽ phát sinh thêm chi phí.
Ngoài ra, các yêu cầu đặc biệt về pallet hóa, dán nhãn, xử lý kiểm hóa… đều cần được báo giá riêng và tính trước trong ngân sách logistics.
Điều kiện giao nhận theo Incoterms
Việc lựa chọn Incoterm như EXW, FOB, CIF, DAP không chỉ là vấn đề pháp lý mà còn quyết định phần chi phí mà doanh nghiệp phải gánh. Ví dụ, với điều kiện FOB, người mua sẽ chịu toàn bộ chi phí từ cảng đi đến cảng đến và cả vận chuyển nội địa.
Ngược lại, điều kiện CIF đã bao gồm cước biển và bảo hiểm trong giá hàng hóa, cần tính toán kỹ để không trùng lặp hoặc thiếu sót trong khâu hoạch định chi phí.
Các bước doanh nghiệp cần làm để tính chi phí cước chính xác
Bước 1 – Xác định loại hàng và kích thước, khối lượng thực tế
Trước khi yêu cầu báo giá, doanh nghiệp cần xác định rõ quy cách hàng hóa.
Với LCL, công thức tính CBM là: (Dài x Rộng x Cao)/1.000.000 (đơn vị tính mm). Sau đó so sánh giữa trọng lượng thực và trọng lượng quy đổi (CBM x hệ số tùy tuyến, ví dụ 1 CBM = 500–1000kg) để xác định mức tính cước.
Với FCL, cần rõ chủng loại container và xác định có dùng hết thể tích không để tính chi phí trên mỗi đơn vị hàng một cách tối ưu.
Bước 2 – Yêu cầu báo giá từ các forwarder hoặc hãng tàu uy tín
Khi nhận báo giá, doanh nghiệp nên yêu cầu bảng phân tách rõ giữa ocean freight và local charges. Cần kiểm tra kỹ các loại phụ phí đã bao gồm hay chưa – ví dụ phí AMS, phí D/O, phí vệ sinh container, phụ phí chiến sự… Trường hợp giá thấp bất thường, cần đặt nghi vấn về chất lượng dịch vụ, lịch tàu thực tế hoặc mức độ chịu trách nhiệm khi phát sinh.
Bước 3 – Kiểm tra điều kiện thanh toán, lịch tàu, phụ phí phát sinh
Cuối cùng, việc kiểm tra điều kiện thanh toán (trước/ sau xếp hàng), thời gian miễn lưu container, và chi tiết lịch tàu là rất cần thiết. Những yếu tố như phụ phí giao hàng tận nơi, phí đổi container, hoặc phát sinh do kiểm hóa có thể khiến tổng chi phí tăng đáng kể nếu không được dự trù từ đầu.
Những sai lầm doanh nghiệp thường gặp khi tính giá cước vận chuyển đường biển
Chỉ nhìn vào giá Freight, bỏ qua local charge
Một trong những lỗi phổ biến nhất khi dự toán chi phí logistics là chỉ tập trung vào freight charge – tức cước tàu chính, mà quên đi phần local charges (phí nội địa). Điều này khiến tổng chi phí thực tế cao hơn dự kiến nhiều lần, đặc biệt khi phát sinh các loại phụ phí như phí D/O, phí nâng hạ, phí vệ sinh container, phí CIC, AMS hay THC.
Việc bỏ sót những khoản phí này không chỉ ảnh hưởng đến ngân sách, mà còn gây gián đoạn nếu không đủ chi phí chi trả khi nhận hàng.
Không đối chiếu điều kiện Incoterms khi chia sẻ chi phí
Khi sử dụng điều kiện FOB, bên mua chịu chi phí từ cảng đi đến điểm đến. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp chưa phân biệt rõ các trách nhiệm theo Incoterms, dẫn đến việc tính thêm các phí vốn đã thuộc về trách nhiệm đối tác hoặc bị tính trùng.
Ví dụ, nếu nhà cung cấp báo giá FOB mà vẫn cộng thêm phí THC hoặc D/O đầu cảng, chi phí bị đẩy lên không cần thiết.
Thiếu hợp đồng rõ ràng – dễ phát sinh tranh chấp
Một sai lầm khác là không có thỏa thuận rõ ràng về phụ phí theo mùa hoặc các khoản phí phát sinh khi lịch tàu thay đổi. Trong thực tế, các tuyến tàu có thể bị delay, chuyển cảng, hoặc áp thêm phí mùa cao điểm (PSS) bất ngờ. Nếu không quy định rõ trong hợp đồng, doanh nghiệp sẽ phải chịu phí mà không có cơ sở đối chiếu hoặc khiếu nại.
Bason, đối tác hỗ trợ tính giá cước vận chuyển đường biển minh bạch và linh hoạt
Hệ thống báo giá rõ ràng
Bason không chỉ báo giá theo kiểu “gói gọn”, mà luôn cung cấp bảng giá phân tách rõ ràng theo từng yếu tố: loại container, tuyến vận chuyển, phụ phí liên quan và thời điểm thực hiện. Các báo giá đều được cập nhật sát với lịch trình hãng tàu và tình hình thị trường, giúp doanh nghiệp dễ đối chiếu và kiểm soát chi phí.
Với hàng LCL, Bason còn hỗ trợ gom hàng từ nhiều nhà máy, tính toán chính xác khối lượng, trọng lượng và phụ phí phù hợp, đặc biệt quan trọng đối với các đơn vị có hệ thống sản xuất phân tán.
Kết hợp dịch vụ đóng cont – vận chuyển – lưu kho
Không chỉ dừng ở bước tính toán chi phí, Bason cung cấp dịch vụ gom – đóng – giao trọn gói. Nhờ hệ thống kho ngoại quan, kho trung chuyển và mạng lưới vận tải nội địa, Bason giúp rút ngắn thời gian từ nhà máy đến cảng, đồng thời giảm phát sinh chi phí lưu container, chi phí phát sinh do kiểm hóa hoặc thay đổi lịch trình.
Trong bối cảnh giá cước vận tải biển biến động liên tục do các yếu tố toàn cầu, việc hiểu rõ cách tính giá cước vận chuyển đường biển không chỉ giúp doanh nghiệp dự trù chính xác chi phí, mà còn tạo tiền đề để đàm phán hợp đồng, phân bổ trách nhiệm và lập kế hoạch vận hành hiệu quả.
Không có công thức cố định cho mọi tuyến hàng, nhưng việc nắm rõ cấu trúc chi phí, tránh sai sót phổ biến và hợp tác cùng đơn vị có năng lực như Bason là cách để logistics không còn là gánh nặng, mà trở thành lợi thế cạnh tranh dài hạn.
