Phân tích tiềm năng phát triển tuyến giao thông vận tải đường biển nội địa trong chuỗi logistics Việt Nam, từ năng lực hiện tại đến cơ hội mở rộng kết nối cảng và khu công nghiệp.
Lợi thế cạnh tranh của tuyến giao thông vận tải đường biển nội địa
Chi phí vận chuyển thấp và khả năng chuyên chở khối lượng lớn
Tuyến giao thông vận tải đường biển nội địa sở hữu lợi thế lớn về chi phí và khả năng chuyên chở hàng hóa. So với vận tải đường bộ, vận tải biển có thể giảm từ 30–50% chi phí nhiên liệu trên mỗi đơn vị hàng hóa nhờ sử dụng tàu có tải trọng lớn và hành trình ổn định. Ngoài ra, một chuyến tàu nội địa có thể chở hàng nghìn tấn container hoặc hàng rời – khối lượng tương đương hàng trăm xe tải đường bộ. Điều này giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí logistics, đặc biệt trong bối cảnh giá nhiên liệu và chi phí vận tải đường bộ liên tục tăng cao.
Giảm áp lực cho giao thông đường bộ và giảm phát thải môi trường
Việc phát triển vận tải biển nội địa giúp giảm tải đáng kể cho hệ thống giao thông đường bộ, vốn đang chịu áp lực lớn từ các tuyến vận chuyển hàng hóa công nghiệp. Khi hàng hóa được luân chuyển bằng đường biển, lượng xe container lưu thông trên quốc lộ và cao tốc sẽ giảm, qua đó hạn chế tai nạn, giảm tắc nghẽn và kéo dài tuổi thọ hạ tầng. Bên cạnh đó, vận tải biển cũng góp phần giảm phát thải khí CO₂ – yếu tố quan trọng trong chiến lược phát triển logistics xanh mà Việt Nam đang theo đuổi.
Tiềm năng phát triển vận tải container và logistics đa phương thức
Một trong những xu hướng nổi bật hiện nay là sự gia tăng vận tải container nội địa, đặc biệt trên các tuyến như Cái Mép – Hải Phòng, Cát Lái – Cần Thơ, hay Đà Nẵng – Quy Nhơn. Sự phát triển của loại hình này không chỉ giúp tối ưu hóa chuỗi logistics nội địa, mà còn mở ra khả năng kết nối với vận tải đa phương thức (đường bộ – đường sắt – đường thủy). Khi các trung tâm logistics ven biển và ICD được hình thành, tuyến vận tải biển nội địa sẽ trở thành mắt xích quan trọng trong mạng lưới vận chuyển liên vùng của Việt Nam.
Các thách thức trong phát triển tuyến vận tải biển nội địa
Hạn chế về hạ tầng cảng cạn, thiết bị bốc dỡ và tàu vận tải nhỏ
Hiện nay, hạ tầng phục vụ vận tải biển nội địa vẫn còn nhiều hạn chế. Nhiều cảng nhỏ chưa được đầu tư hệ thống cầu cảng, bãi container, thiết bị nâng hạ và kho trung chuyển hiện đại. Đội tàu vận tải nội địa chủ yếu là tàu nhỏ, tuổi đời cao, tiêu tốn nhiên liệu và khó đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn hàng hải quốc tế. Những yếu tố này khiến chi phí khai thác cao và giảm tính cạnh tranh của tuyến nội địa so với đường bộ.
Thiếu sự đồng bộ giữa các tuyến vận tải biển và đường bộ – đường sắt
Một trong những điểm nghẽn lớn của vận tải biển nội địa là thiếu kết nối liền mạch giữa các phương thức vận tải khác nhau. Nhiều cảng ven biển chưa có hệ thống đường bộ hoặc đường sắt trực tiếp dẫn vào, khiến việc trung chuyển hàng hóa tốn thời gian và chi phí. Ngoài ra, thiếu các ICD (cảng cạn) và trung tâm logistics vùng khiến quá trình gom hàng và phân phối chưa tối ưu. Để tuyến vận tải biển nội địa phát triển bền vững, cần xây dựng mạng lưới logistics đa phương thức đồng bộ từ cảng – kho – nhà máy.
Cần chính sách hỗ trợ và quy hoạch cụ thể cho vận tải biển nội địa
Dù được đánh giá có tiềm năng lớn, vận tải biển nội địa vẫn cần sự hỗ trợ mạnh mẽ từ phía nhà nước. Hiện nay, các chính sách ưu đãi thuế, hỗ trợ đầu tư đội tàu và cải thiện hạ tầng vẫn chưa đủ hấp dẫn. Bên cạnh đó, chưa có một quy hoạch tổng thể rõ ràng về phát triển tuyến vận tải biển nội địa trong mối liên kết với logistics quốc gia. Nếu có chính sách định hướng cụ thể, doanh nghiệp sẽ yên tâm đầu tư dài hạn và khai thác hiệu quả tuyến vận tải này.
Cơ hội phát triển tuyến giao thông vận tải đường biển nội địa trong chuỗi logistics Việt Nam
Mở rộng kết nối giữa các cảng biển lớn và trung tâm logistics vùng
Sự hình thành của các cảng lớn như Cái Mép – Thị Vải, Hải Phòng, Cát Lái, Đà Nẵng đang tạo điều kiện thuận lợi để mở rộng tuyến vận tải nội địa liên cảng. Việc kết nối các cảng biển với trung tâm logistics vùng như Long An, Bình Dương, Cần Thơ hay Quảng Ngãi sẽ giúp rút ngắn thời gian giao hàng và tối ưu chi phí vận hành. Đây cũng là bước quan trọng để hình thành mạng lưới vận tải biển nội địa hiện đại, đồng bộ và liên vùng, đáp ứng nhu cầu xuất nhập khẩu ngày càng cao.
Thu hút đầu tư FDI vào hạ tầng và dịch vụ logistics ven biển
Sự phát triển mạnh mẽ của ngành sản xuất và xuất khẩu đang mở ra cơ hội thu hút nguồn vốn FDI đầu tư vào hạ tầng cảng và dịch vụ logistics ven biển. Nhiều tập đoàn quốc tế đang quan tâm đến việc xây dựng cảng trung chuyển, kho ngoại quan và đội tàu chuyên dụng phục vụ cho vận tải nội địa. Khi nguồn vốn này được đầu tư đúng hướng, hệ thống logistics ven biển Việt Nam sẽ tiệm cận tiêu chuẩn khu vực và tạo ra lợi thế cạnh tranh dài hạn trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Hợp tác công – tư để phát triển cảng trung chuyển và tuyến vận tải chuyên dụng
Một hướng đi khả thi khác là mô hình hợp tác công – tư (PPP), trong đó nhà nước hỗ trợ về quy hoạch, quỹ đất và cơ chế, còn doanh nghiệp đảm nhận đầu tư, vận hành và khai thác. Hình thức này giúp đẩy nhanh tiến độ xây dựng cảng trung chuyển, tuyến vận tải container cố định và khu logistics ven biển. Khi có sự tham gia của khu vực tư nhân, hạ tầng vận tải biển nội địa sẽ được đầu tư bài bản, hiệu quả hơn và đáp ứng nhu cầu vận tải ngày càng tăng.
Định hướng phát triển bền vững cho tuyến vận tải biển nội địa
Ứng dụng công nghệ quản lý và theo dõi hành trình vận tải
Công nghệ số đang trở thành yếu tố không thể thiếu trong việc quản lý tuyến giao thông vận tải đường biển nội địa. Việc ứng dụng hệ thống theo dõi hành trình, quản lý dữ liệu container và tối ưu tuyến vận chuyển giúp doanh nghiệp giảm chi phí, tăng tính minh bạch và nâng cao hiệu quả vận hành. Ngoài ra, các nền tảng số còn hỗ trợ phân tích dữ liệu thời gian thực, giúp dự báo nhu cầu và điều phối tàu thuyền hợp lý hơn.
Phát triển đội tàu thân thiện môi trường theo chiến lược logistics xanh
Định hướng phát triển bền vững của ngành logistics Việt Nam yêu cầu chuyển đổi sang đội tàu sử dụng nhiên liệu sạch và tiết kiệm năng lượng. Các doanh nghiệp vận tải nội địa có thể từng bước đầu tư vào tàu hybrid, tàu LNG hoặc tàu điện nhằm giảm phát thải CO₂ và đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế. Đây không chỉ là xu hướng tất yếu, mà còn là yếu tố nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp khi làm việc với các đối tác FDI và thị trường xuất khẩu.
Tích hợp tuyến vận tải biển nội địa vào hệ thống logistics quốc gia và khu vực
Tương lai của vận tải biển nội địa Việt Nam nằm ở việc tích hợp chặt chẽ với hệ thống logistics quốc gia và khu vực Đông Nam Á. Khi các tuyến nội địa được kết nối hiệu quả với cảng biển quốc tế và các hành lang thương mại xuyên biên giới, doanh nghiệp Việt sẽ chủ động hơn trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Đây là nền tảng để Việt Nam phát triển một hệ thống logistics hiện đại, bền vững và mang tầm khu vực, góp phần giảm chi phí logistics quốc gia và thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu trong dài hạn.
Xem thêm:
5 yếu tố ảnh hưởng đến cước vận tải biển nội địa
Thông tin liên hệ Bason Logistics:
- Địa chỉ: Tầng M, 104 Bát Nàn, Phường Bình Trưng, TP. Hồ Chí Minh.
- Email: sales@bason.vn.
- Hotline: 0869 456 077.
